Afrika Kalkınma Bankası'na göre Libya, 2030 yılına kadar enerji, su ve ulaşım sistemlerini modernize etmek için gereken yıllık 37.2 milyar dolarlık (GSYH'nin yaklaşık %85.8'i) altyapı finansman açığıyla karşı karşıya. Bu açığın kapatılması sadece ekonomik iyileşme için değil, aynı zamanda kamu maliyesinin istikrara kavuşturulması, istihdam yaratılması ve ülkenin Afrika Birliği'nin 2063 Gündemi ile uyumlu uzun vadeli büyüme için doğal kaynaklarından yararlanmasını sağlamak için de çok önemlidir.

Hidrokarbon Potansiyelinin Açığa Çıkarılması

Afrika'nın kanıtlanmış en büyük petrol rezervlerine ev sahipliği yapan Libya'nın hidrokarbon sektörü, ülkenin ekonomik canlanmasının merkezinde yer alıyor. Ancak eskiyen sahalar, az gelişmiş havzalar ve modası geçmiş altyapı üretimi sınırlıyor. Mevcut tahminlere göre üretimi günde 1,6 milyon varile çıkarmak için 3-4 milyar dolarlık yatırım gerekiyor ve uzun vadeli hedef üç yıl içinde günde iki milyon varil.

Yatırımlar boru hatlarını, depolama tesislerini ve Zaviye gibi rafinerileri hedef alarak verimliliği artıracak, ihracat kapasitesini genişletecek ve daha geniş altyapı projelerini finanse edebilecek gelirler yaratacaktır. Petrol operasyonlarını destekleyecek güvenilir elektrik ve su sistemleri de sektörün dayanıklılığını güçlendirecektir. Bu yatırımlar yapılmadığı takdirde Libya petrol potansiyelini kullanamama riskiyle karşı karşıya kalacak, kamu maliyesini istikrara kavuşturmak ve bölgesel bir enerji tedarikçisi olarak konumunu güvence altına almak için kritik bir fırsatı kaçıracaktır. Uluslararası ortaklar için Libya'nın petrol sektörünü desteklemek hem ticari getiri hem de bölgesel enerji güvenliğini arttırmak için stratejik bir kaldıraç sunmaktadır.

İklime Dirençli Enerji Geliştirilmesi

Libya'nın enerji stratejisi hidrokarbonların ötesine uzanıyor. Yıllık 3.200 güneşlenme saati, yüksek güneş ışınımı ve güçlü rüzgar potansiyeli ile ülke yenilenebilir enerji kaynaklarını artırmak için iyi bir konuma sahiptir. Güneş ve rüzgar projelerinin genişletilmesi enerji karışımını çeşitlendirir, operasyonel riskleri azaltır ve Libya'yı küresel iklim taahhütleriyle uyumlu hale getirir.

Birkaç proje halihazırda devam etmektedir: Infinity tarafından Al-Jouf Serbest Bölgesi ile birlikte geliştirilen Libya'nın Kufra'daki ilk 1 MW'lık güneş enerjisi santrali Temmuz 2025'te devreye alındı. TotalEnergies'in Genel Elektrik Şirketi ve Yenilenebilir Enerji Kurumu ile işbirliği içinde yürüttüğü 500 MW'lık Sadada güneş enerjisi projesinin 2025'in 4. çeyreğinde faaliyete geçmesi bekleniyor. Bu girişimler, Libya'nın 2035 yılına kadar 4 GW'lık yenilenebilir enerji hedefine ulaşma yolunda ilk adımları oluşturarak daha esnek ve sürdürülebilir bir enerji sisteminin sinyallerini veriyor.

Reform Yoluyla Yatırım Çekmek

Altyapı finansmanının yalnızca petrol gelirlerine dayanamayacağını kabul eden Libya, yabancı yatırımları çekmek ve çeşitlendirmek için reformlar yapmıştır. 944 sayılı Kararname petrol ve gaz sektöründe %100'e kadar yabancı mülkiyete izin vermekte ve beş yıllık tatil ve %10 kurumlar vergisi oranı dahil olmak üzere vergi teşvikleri sunmaktadır. 2024 Kamu-Özel Ortaklığı yasası enerji, su ve ulaştırma projelerinde ortak girişimler için net bir yasal çerçeve sağlamaktadır.

Bu reformlar şimdiden ivme kazanmaya başladı. İtalyan enerji devi Eni, Libya'daki projelere 8 milyar Avro'nun üzerinde taahhütte bulunurken, diğer küresel yatırımcılar da hidrokarbon ve yenilenebilir enerji alanlarında ortaklık arayışlarını sürdürüyor. Libya'yı yüksek riskli bir pazardan uygun bir yatırım hedefine dönüştüren bu önlemler, enerji altyapısının modernizasyonunu, ekonomik toparlanmayı ve bölgesel enerji pazarlarına entegrasyonu hızlandırıyor.

24-26 Ocak 2026'da Trablus'ta yapılması planlanan Libya Enerji ve Ekonomi Zirvesi, bu gelişmeler için bir odak noktası görevi görecek. Politika reformları, özel sermaye ve yenilenebilir girişimlerin bir araya gelmesiyle, zirvenin daha fazla uluslararası yatırımı katalize etmesi, Libya'nın altyapı açığını kapatması ve ekonomik potansiyelini ortaya çıkarması bekleniyor. Hidrokarbonlara yapılacak stratejik harcamalar, iklim-akıllı enerji projeleri ve yatırımcı dostu reformlarla birleştiğinde, Libya'nın büyük ekonomik potansiyelini nihayet hayata geçirebilir ve Libya'yı kilit bir bölgesel enerji merkezi olarak konumlandırabilir.